Geurt Brinkgreve Bokaal naar W Bank

Op 7 december 2016 vond de feestelijke uitreiking plaats van de Geurt Brinkgreve Bokaal. De gemeente Amsterdam reikt deze prijs jaarlijks uit aan een restauratie of herbestemmingsproject, dat, indachtig het gedachtegoed van Geurt Brinkgreve, heeft geleid tot het behoud van een gebouw en bovendien een bijdrage levert aan de ruimtelijke kwaliteit of leefbaarheid van de buurt. Door het toenemend aantal herbestemmingen in Amsterdam wint de prijs aan belang.

De oude werkplaats, nu entree en wachtruimte van Huisartsen Westerpark.

Dit jaar moest de driehoofdige jury uit een shortlist van tien projecten drie projecten nomineren en daaruit één winnaar aanwijzen. De projecten verschilden zeer sterk van karakter en alleen daarom al was het moeilijk kiezen. De drie genomineerden werden de Huisartsen Westerpark (De Wittenkade 59), B. Amsterdam (Johan Huizingalaan 763a) en W Bank (Spuistraat 172).

Huisartsen Westerpark

De huisartsen M. Bevers en D. Barten gaven opdracht om in een al meerdere keren herbestemde werkplaats de uitbreiding van hun huisartsenpraktijk te vestigen, die eerder in de onderste bouwlaag van het belendende woonblok was ondergebracht.
De vroegere werkplaats met ijzeren spanten, die lange tijd diende als Wijkgebouw der Nederlandse Hervormde Gemeente en laatstelijk als theater in gebruik was, dient nu als receptie, wachtruimte en ontmoetingsplaats. BNB architecten transformeerde de vroegere werkplaats voor een beperkt budget en behield daarbij tal van historische details.

B. Amsterdam

Heel bijzonder is de met relatief weinig budget tot stand gekomen transformatie van de vroegere typemachinefabriek van IBM uit 1974, vlakbij de snelweg A4 richting Schiphol en Den Haag. Dit zwarte vierkante gebouw met vijf bouwlagen en een dakopbouw, beslaat in totaal 18.000 vierkante meter. Het stond al elf jaar leeg en daarom op de nominatie om gesloopt te worden.

'B. Amsterdam'

Met minimale middelen vestigde zich hier B. Amsterdam. De opdrachtgever, Timeless Investments, kreeg het idee om op de enorm uitgestrekte vloeroppervlakken een 'stad' te ontwikkelen voor startups, zzp'ers en gevestigde bedrijven. Op de verdiepingen kunnen zij kantoorruimte huren. Vooral de vloer met de startups spreekt, door de goedkope, informele manier waarop de ruimte flexibel is opgedeeld en ingericht, zeer tot de verbeelding. De vloeren met de gevestigde bedrijven vertonen een wat conventioneler kantoorbeeld. Tot de huurders van de daar aanwezige kantoorruimte behoort ook IBM, de vorige eigenaar van het gebouw. De begane grond biedt plaats aan een omvangrijke evenementenzaal en een café. Het dak onderging een metamorfose tot een bijzondere tuin, waarbij gebruik werd gemaakt van hergebruikt materiaal; als plantenbakken dienen bijvoorbeeld oude badkuipen. Het restaurant in de dakopbouw oogst in deze tuin, waarin zelfs een kippenhok niet ontbreekt, een deel van de benodigde producten.
De bijzondere inrichting van het gebouw kwam voort uit een samenwerking tussen Next architects en Studio Fabrick B. Amsterdam. De vormgevers hebben de 'industriële lelijkheid' van het gebouw nergens willen verbloemen. Aan de gevels met de zwarte borstweringen veranderde vrijwel niets. Bovenin de gevel kwamen lichten te hangen en op het trappenhuis staat nu een oranje opbouw met een 'B' van B. Amsterdam.

W Bank

De centrale hal van W Bank, nu restaurant bij een chique hotel. Foto's: auteurs

De jury had veel moeite om te kiezen tussen B. Amsterdam en de uiteindelijke winnaar W Bank. De laatste herbestemming betreft geen pretentieloos gebouw, maar een voorheen deftig kantoorgebouw met een beschermde status als rijksmonument. Het oudste, noordelijke gedeelte kwam in 1906-1908 tot stand in opdracht van de bank Labouchère Oyens & Co naar ontwerp van architect F.W.M. Poggenbeek. In 1914 nam de Rotterdamsche Bankvereeniging deze bank over en vestigde de Kas-Vereeniging zich in dit pand. De nieuwe eigenaar liet het pand in 1920-1921 aan de kant van het Singel door architect C.B. Posthumus Meyjes jr. in zuidelijke richting uitbreiden met een gedeelte voor kluizen. Na de fusie in 1929 met de Ontvang- en Betaalkas volgde in 1930-1932 een veel omvangrijkere uitbreiding naar ontwerp van de architecten C.B. Posthumus Meyjes jr. en J. van der Linden.
De opdrachtgevers Europa Hotels en Private Collection spaarden kosten noch moeite om de natuurstenen gevels en de bijzondere interieurs met veel marmer te restaureren en waar mogelijk allure toe te voegen. De architecten Uri Gilad en Jan Peter Wingerden van Office Winhov namen deze taak op zich. Het gebouw bevat nu een hotel in het duurdere segment met 66 suites, als uitbreiding van het vorig jaar geopende hotel W Amsterdam aan de overkant van de Spuistraat, in het voormalige PTT-kantoor. In de plint van de W Bank zijn nu een publiek toegankelijke spa, een bar en een restaurant gevestigd. Aan de kant van de Spuistraat zit daarboven de X Bank, een langgerekte ruimte waar Nederlands talent op het gebied van mode, kunst en design zich kan presenteren.
Een hoogtepunt vormt de zorgvuldig gerestaureerde centrale hal onder de bewaard gebleven kap met een strook glas-in-lood, waar een restaurant is ondergebracht. Wanden met kluisjes en een zware kluisdeur in het souterrain herinneren aan de vroegere functie van het gebouw.

Projectenboek

Geurt Brinkgreve heeft hotels in de binnenstad vaak verwelkomd als kapitaalkrachtige partijen die bij uitstek dure restauraties kunnen uitvoeren. Tegen de uitverkiezing tot winnaar van een hotel zou hij destijds geen bezwaar hebben gemaakt.

Gert Eijkelboom en Gerrit Vermeer

Van alle inzendingen van de Geurt Brinkgreve Bokaal en bovendien die van de Zuiderkerkprijs voor woningbouw zijn beschrijvingen en een foto opgenomen in een projectenboek: Sabine Lebesque (samensteller), Gebouwd in Amsterdam. Projectenboek 2015-2016, Amsterdam (gem. Amsterdam, afd. Grond en Ontwikkeling) 2016.

(Uit: Binnenstad 279, januari/februari 2017)