Dinsdag 27 oktober 2009

Amsterdam Verjaardag

Waarom wij de 27ste oktober vieren

Tolprivilege 1275

Op 27 oktober 1275 verleende de graaf van Holland, Floris V, een kleine nederzetting bij een dam in de Amstel het recht in Holland handel te drijven, zonder tol te hoeven betalen aan de graaf. Het document is het beroemde tolprivilege van 1275 dat vroeger in de IJzeren Kapel van de Oude Kerk werd bewaard maar zich tegenwoordig bevindt in de kluizen van het Stadsarchief in de Vijzelstraat. De nederzetting aan de Amstel was in 1275 nog uiterst klein: er zullen niet veel meer dan een honderdtal huisjes zijn geweest waar hooguit vijfhonderd mensen woonden. De bewoners waren vissers, handswerklieden en handelaren, die waarschijnlijk ook nog landbouw en veeteelt bedreven. De huisjes zullen tevens boerderijen zijn geweest. Ze stonden op de dijk met daarachter een stuk land.
Wat het tolprivilege van 1275 zo bijzonder maakt, is dat het het eerste document is waarin Amsterdam wordt genoemd. Er wordt gesproken van ‘luyden woonende tot Amestelledamme’. Dat betekent dat het tolprivilege de geboorteakte van Amsterdam kan worden genoemd: met dit document begint de geschreven geschiedenis van Amsterdam, de stad die zou uitgroeien tot de belangrijkste handelsstad van de wereld in de zeventiende eeuw.

Het tolprivilege is belangrijker dan de stadsrechten, niet alleen omdat het ouder is maar ook omdat de eerste stadskeur verloren is gegaan. In de nieuwe Geschiedenis van Amsterdam wordt door Eef Dijkhof overtuigend aangetoond dat Gwijde van Henegouwen de kleine nederzetting aan de Amstel al in 1300 stadsrechten gaf, in ieder geval tussen 21 mei 1300 en 5 augustus 1301, maar waarschijnlijk al kort na 21 mei 1300. In het archief van de graven van Holland bevindt zich een afschrift van de stadsbrief, maar helaas is deze kopie niet gedateerd. Uit de tekst blijkt dat Amsterdam op dat moment eigenlijk al bepaalde rechtsregels had, waarschijnlijk al tussen 1275 en 1280 verleend door de Heren van Amstel. Over de stadsrechten bestaan dus veel onzekerheden. Vandaar dat we de verjaardag van Amsterdam op 27 oktober vieren.

Hang dus de Amsterdamvlag uit op 27 oktober!

Lezingen- en filmavond over de jaren zestig i.s.m. Amsterdams Historisch Museum

De VVAB nam in 2005 het initiatief de verjaardag van Amsterdam te vieren met elk jaar een ander thema uit de rijke geschiedenis van onze stad. Ook dit jaar zal de verjaardag van Amsterdam worden gevierd, op dinsdag 27 oktober, om 20.00 uur i.s.m. het Amsterdams Historisch Museum met een lezingen- en filmavond over de jaren zestig, de begintijd van de strijd om de binnenstad.
Locatie: Restaurant David en Goliath, Amsterdams Historisch Museum. Kalverstraat 92.

Programma:

• Welkomstwoord door Paul Spies, directeur van het Amsterdams Historisch Museum
• Dialezing van Vincent van Rossem over de stadsvernieuwing
• Dialezing van Walther Schoonenberg over de eerste tien jaar van de Stichting Diogenes
• Vertoning van een deel van de film 'Het Gezicht van Amsterdam' over de ruimtelijke ordening na de Tweede W.O. met een inleiding van de maakster Ireen van Ditshuyzen
• Vragen en discussie
• Feestelijk samenzijn na afloop

Toegangsprijs: € 7,50 voor leden, € 10,- voor niet-leden van de VVAB.

Op zondag 8 november volgt een fietstocht langs de restauraties uit de eerste tien jaar van de Stichting Diogenes door Walther Schoonenberg. Vanaf 11 uur op de Westermarkt bij het beeldje van Anne Frank. Gratis opgeven op de VVAB-informatiestand op de Amsterdam-Verjaardag.

Rond de Amsterdam Verjaardag vinden meer activiteiten plaats.

(Uit: Binnenstad 236, oktober 2009)