Restauratie koetshuis Museum Van Loon

Meteen bij binnenkomst in het Museum Van Loon wordt de blik getrokken naar de tuin en de fraaie koetshuisgevel die deze tuin besluit. Het koetshuis was tot voor kort echter geen onderdeel van het museum en is niet toegankelijk voor bezoekers. Maar hier komt binnenkort verandering in. In mei 2008 kreeg het Museum Van Loon de unieke gelegenheid om het bij het huis behorende koetshuis in de Kerkstraat aan te kopen, waardoor de historische eenheid van huis en koetshuis is hersteld. Om het koetshuis voor het publiek toegankelijk te maken, zal het echter eerst zorgvuldig moeten worden gerestaureerd.

De geschiedenis van het koetshuis

Het koetshuis van het Keizersgracht 607 gezien vanuit de tuin	Interieur van het koetshuis omstreeks 1930

Keizersgracht 672 werd gebouwd door de architect Adriaan Dortsman, ontwerper van onder meer de koepelkerk aan het Singel, het voormalige Walenweeshuis – Maison Descartes – en van de vestingwerken van Naarden. Eerste bewoner was de bekende schilder Ferdinand Bol, leerling van Rembrandt. In het midden van de achttiende eeuw werd het interieur van het hoofdhuis verfraaid in Lodewijk XV-stijl. Het koetshuis is enkele jaren na de voltooiing van het huis tot stand gekomen en in 1774-1775 werd het koetshuis, dat aanvankelijk ruimte bood aan een tuinhuis, een stal en een klein woonhuis, ingrijpend verbouwd om plaats te maken voor één groot koetshuis met een koetsierwoning daarboven. Alleen de gevel aan de tuinzijde, eveneens naar ontwerp van Dortsman, bleef behouden. Wel werd deze gevel toen met zandsteen verfraaid en bij deze gelegenheid plaatste men tevens de beelden in de nissen: links Silenus met de jonge Bacchus, rechts Flora en de buste van Apollo in het midden. In 1916 heeft de familie Van Loon het koetshuis door de architecten Staal & Haalmeijer tot garage laten verbouwen; om de koetsen te stallen beschikte men nog over een tweede koetshuis aan de overkant van de gracht, waar de familie tot aan de Tweede Wereldoorlog gebruik van maakte.
Toen jonkheer Maurits van Loon in 1949 Keizersgracht 672 van zijn vader erfde, was het grote huis verhuurd. In de jaren ’50 heeft hij daarom het koetshuis tot woning voor zichzelf laten verbouwen door de architect C.W. Royaards. In de op de eerste verdieping gelegen woonvertrekken zijn bij deze gelegenheid oude betimmeringen en andere interieuronderdelen van elders verwerkt, zodat niets meer herinnert aan de oorspronkelijke, eenvoudige woning van de koetsier en zijn gezin.

De restauratie van het koetshuis

In 1884 werd het ensemble van woonhuis, tuin en koetshuis aangekocht door de familie Van Loon. Bijna een eeuw later kreeg het woonhuis door toedoen van Maurits van Loon de functie van museum. Binnenkort zal het koetshuis hieraan worden toegevoegd. Voordat het koetshuis wordt opengesteld voor het publiek, dient het echter te worden gerestaureerd. Belangrijkste onderdeel van de restauratie is het herstel van de zogenoemde rijtuigencarré op de begane grond door het verwijderen van de latere toevoegingen. Deze ingreep is noodzakelijk om de rijtuigen weer een plaats in het koetshuis te kunnen geven. Helaas zullen hierdoor een aantal onderdelen van het interieur van architect Royaards sneuvelen, maar het grootste deel van dit interieur op de eerste en tweede verdieping zal bewaard blijven. Het gevolg van deze keuze is dat deze verdiepingen vanwege hun kwetsbaarheid niet voor het publiek kunnen worden opengesteld.

De restauratie zal worden uitgevoerd onder leiding van de architect Leo Wevers van bureau Vlaardingerbroek & Wevers. Dit bureau is onder meer verantwoordelijk voor de restauratie van ridderhofstad Guntherstein, vermoedelijk ook een ontwerp van Adriaan Dortsman, buitenplaats Trompenburg en het Spoorwegmuseum in Utrecht.
Na de restauratie zullen in wisselende opstellingen de rijtuigen van de familie Van Loon getoond worden, in combinatie met de tuigen en livreien, en in uitzonderlijke situaties ook met paarden. Hiernaast biedt het koetshuis ruimte voor het ontvangen van onder andere schoolgroepen. Verder zullen er in het koetshuis tentoonstellingen en evenementen kunnen worden georganiseerd. Het kwetsbare hoofdhuis zal hierdoor ontlast worden zodat ook in de toekomst generaties kunnen genieten van het huis, de tuin én het koetshuis.

Steun de restauratie van het koetshuis

Dankzij de hulp van vele fondsen en particulieren werd de aankoop van het koetshuis binnen een jaar gerealiseerd. Sinds de oprichting in 1960 van de stichting Museum Van Loon is het onderhoud door het museum gefinancierd. Het museum beschikt echter niet over eigen vermogen om de restauratie van het koetshuis te bekostigen. Voor de restauratie is dan ook nog een groot bedrag nodig. Het Museum Van Loon hoopt een beroep te mogen blijven doen op cultuurfondsen, het bedrijfsleven en particulieren om dit bijzondere project mogelijk te maken.

Tonko Grever en Florentine van Everdingen

(Uit: Binnenstad 235, augustus 2009)