![]() |
![]() |
DE TURFVVLSTER, Turfdraagsterpad hoek Binnengasthuisstraat | IN D TURF DRAGER, Kerkstraat 76 |
De voorstelling op de gevelsteen is uniek, in die zin dat het een van de weinige afbeeldingen
is van een zeventiende-eeuws vrouwelijk beroep. Een ander vrouwelijk beroep zien we op de
steen DE MIN uit 1662 in de Nieuwe Leliestraat 82.
De aanwezigheid van dit steentje op deze plek wordt duidelijk als we weten dat van 1564 tot
1642 op het gedeelte van het Rokin dat in 1946 weer officieel de naam Oude Turfmarkt
terugkreeg, de turfmarkt was gevestigd. Vanaf deze markt liep een smal steegje achter de
toenmalige zuidelijke bebouwing van de Grimnessesluis en Grimburgwal. Bij de bouw van de
Nederlandsche Bank (1869) en de Kraamkliniek (1868) bleef dit steegje gehandhaafd als een
afsluitbare toegang tot het achterterrein van de Kraamkliniek. Bij de herinrichting van het
Binnengasthuisterrein kreeg de doorgang in 1986 de naam Turfdraagsterpad omdat toentertijd
hier veel vrouwen woonden die op de turfmarkt werkzaam waren.
Het Turfdragersgilde was opgericht in 1619, maar al uit 1465 is een keur bekend op het meten
van turf en worden turfvulsters genoemd. Tot 1678 werd turf met manden gemeten, daarna
met tonnen. De turfmanden waren gemaakt volgens een ijzeren maat die op de kamer van het
gilde werd bewaard.
Binnen het Turfdragersgilde bestonden vier functies: turfdragers, turfheffers, turfvulsters en
turfraapsters. De raapsters werkten in het schip waarmee de turf was aangevoerd, zij vulden
kleine manden die door de schippersknecht in tonnen werden overgestort. De knechten
droegen ook de volle tonnen aan wal. Aan de wal zorgden de turfheffers ervoor dat de
inhoud van de tonnen over manden werd verdeeld, welke door de turfvulsters werden
geschud en op inhoud gecontroleerd. De heffers tenslotte tilden de volle manden op de
schouders van de turfdragers die ze uiteindelijk naar de markt brachten.
Het Turfdraagsterpad zou eigenlijk Turfvulsterpad moeten heten; het dragen werd uitsluitend door mannen gedaan. Zie de fraaie gevelsteen IN D TURF DRAGER, Kerkstraat 76, en de zeer verwaarloosde steen D TORFDRAG Ao 1716 van onbekende herkomst ingemetseld in het tuinhuisje bij het Rijksmuseum.
De steen DE TURFVVLSTER is afkomstig van de Land van Beloftensteeg, een zijstraatje van de Reguliersbreestraat, ongeveer op de plek waar in 1921 theater Tuschinski verrees. De steen was lange tijd in particulier bezit, ingemetseld in de achtergevel van Van Eeghenstraat 81, en kwam later in de tuin van Monumentenzorg terecht tot zij in 2007 werd overgedragen aan de VVAG. Daar terugplaatsing op of in nabijheid van het oude adres geen optie was, leek het de VVAG een goed idee om de TURFVVLSTER hier, op deze turfgerelateerde plek een plaats te geven.
Onno Boers
(Uit: Binnenstad 223/224, oktober 2007)
Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.
Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.
Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.