Twee gevelstenen uit de Oude Looiersstraat

Twee gebroeders terug naar de Oude Looiersstraat

Tot ongeveer 1975 zat, net boven de onderpui van het half gesloopte pand Oude Looiersstraat 1 een klein gevelsteentje (40 x 40 cm) met twee mannen in achttiende-eeuws kostuum. Op de onderrand kon men met enige moeite de woorden ‘TWEE GEBROEDERS’ ontwaren. Na de afbraak van het onderstuk en de aangrenzende bebouwing was het steentje spoorloos verdwenen. Misschien was het aan de aandacht van Monumentenzorg ontsnapt want het stond ook niet vermeld in de Voorlopige Monumentenlijst van 1928. H.W. Alings had het echter wel opgenomen in zijn Amsterdamse Gevelstenen (zie de tweede druk 1949, pagina 173).

Gevelsteen TWEE GEBROEDERS, 1716

Tot onze grote verrassing bleek in september 2001 dat de toenmalige eigenaar/bewoner van het pand de steen al die tijd in zijn bezit te hebben gehad en dat hij bereid was deze te schenken aan de VVAG. Mevrouw Elly Bruinsma, lid van de VVAG, heeft in de overdracht een bemiddelende rol gespeeld.
Op een wijkkaart uit 1750 is te zien dat rechts naast het pand de Twee Gebroedersgang liep, waar inpandig drie huisjes met zes woningen waren gelegen. In het gedeelte van de Oude Looiersstraat tussen Prinsengracht en de Eerste Looiersdwarsstraat waren overigens vijf gangen aan de oneven en elf gangen aan de even kant.
In de Noord-Hollandsche Oudheden (zesde stuk, 1903) wordt de voorstelling op de steen omschreven als “een achttiende-eeuwse vogelkoper met een zijner klanten”. Toen we de losse steen goed konden bestuderen kwamen we er achter dat het twee (huis)schilders zijn met kwasten in de hand. De linker schilder draagt in zijn rechterhand een houten verfpot, door Zantkuijl als ‘klaploper’ aangeduid (H.J. Zantkuijl, Bouwen in Amsterdam, pag. 100).
In het voorjaar van 2006 zal dit gevelsteentje terugkeren naar de Oude Looiersstraat.

Een, voorlopig nog onbekend wapenschild terug op het oude adres

Gevelsteen met een gekroond wapenschild, gehouden door twee leeuwen

Het is ongeveer een jaar geleden dat de VVAG getipt werd over een gevelsteen die in Gouda te koop werd aangeboden. De herkomst was bij de aanbieder niet bekend, maar toen wij een foto ontvingen en het Schetsboek van Suasso doorbladerden, kwamen we er al snel achter dat het een sinds lang uit Amsterdam verdwenen gevelsteen was. Op pagina 57 beschrijft Suasso de gevelstenen in de Oude Looiersstraat en op nummer 9 vermeldt hij “Boven de straatdeur een wapen waarin vier Sint Andrieskruisen onder een kroon met twee leeuwen”. Het tekeningetje maakt duidelijk dat dit de steen was, die in Gouda werd aangeboden.

Om een lang verhaal kort te maken. De steen TWEE GEBROEDERS en de steen met het wapenschild zijn na jaren teruggekeerd in de nieuwbouw in de Oude Looiersstraat. Woningbouwvereniging ‘Eigen Haard’ heeft de twee gevelstenen overgenomen en ze in overleg met de VVAG in het voorjaar van 2006 laten inmetselen op ongeveer hun oude locatie.
Van welke stad, gemeente of familie het wapen is, is nog onbekend. Mocht iemand het weten of herkennen, dan graag een berichtje naar de VVAG.

Onno Boers

(Uit: Binnenstad 218, oktober 2006)

[Vereniging Vrienden van Amsterdamse Gevelstenen]