![]() |
Bootjes in de gracht op een sombere dag |
Clio is kleurenblind. En ook de
fotografie was tot voor kort kleurenblind. H.P. Berlage is destijds helemaal naar Boston gereisd
om Trinity Church met eigen ogen te aanschouwen, het meesterwerk van H.H. Richardson, ‘den
eersten modernen Amerikaanschen architect’, aldus zijn Amerikaansche Reisherinneringen uit
1913, maar tot zijn teleurstelling werd hij geconfronteerd met een bijna byzantijns interieur.
“Toch viel Richardsons kerk mij tegen”, schreef Berlage, “zij is veel drukker en dus onrustiger
van aspect dan de afbeeldingen deden vermoeden”. Hij kende het gebouw natuurlijk alleen van
zwartwit afbeeldingen. Zwartwit foto’s hebben ook de architectuur van het Modernisme tot
abstracte composities gereduceerd, terwijl uit hedendaags onderzoek blijkt dat pasteltinten heel
gebruikelijk waren. Zelfs het Bauhaus in Dessau, het Europese hoofdkwartier van de avant-garde,
was waarschijnlijk niet zuiver wit, zoals historici lange tijd gedacht hebben.
De zwartwitfoto heeft tot veel historische misverstanden geleid, zoals ook het vrijwel witte
marmer van de klassieke oudheid lange tijd een esthetisch misverstand is geweest. Voor de
classicistische puristen van de achttiende eeuw was het onvoorstelbaar dat al die tempels en al die
sculptuur oorspronkelijk bont beschilderd waren. En toch blijkt nu, na veel degelijk onderzoek,
dat dit witte ideaalbeeld in werkelijkheid nooit bestaan heeft. De kleur van het verleden blijkt
raadselachtig te zijn, precies zoals al wordt aangegeven door de woorden ‘een grijs verleden’.
![]() |
In de loop der eeuwen is bentheimer tot bijna wit verklaard. |
Ook de historische kleuren van de binnenstad zijn vrijwel verdwenen. Zoals blijkt uit de
technische verhandelingen in dit nummer kan de oorspronkelijke kleur van oude verflagen niet
met enige stelligheid vastgesteld worden. Het is alleen mogelijk om heel voorzichtige suggesties
te doen. Niets is zo vergankelijk als kleur. Het Bureau Monumenten & Archeologie onderkent dit
probleem, maar geeft aan dat wat meer variatie in het kleurenpalet historisch verantwoord is. In
de loop der eeuwen is bentheimer tot bijna wit verkleurd, terwijl het grachtengroen juist steeds
donkerder is geworden. Deze tot canon verheven kleurstelling zou genuanceerd kunnen worden,
waardoor bouwwerken uit verschillende tijdperken zich van elkaar gaan onderscheiden door de
kleur van het buitenschilderwerk. Het grachtengroen op oudere gebouwen kan lichter van toon
worden, terwijl het bentheimer juist een wat zwaardere tint krijgt. Voorzichtigheid is natuurlijk
geboden, want er zijn al zoveel schreeuwende kleuren in de stad.
Wanneer de stad in een grijze nevel gehuld gaat, eind november, zou de architectuur tot leven
kunnen komen met meer sprekende kleuren. Vooral het grijswitte bentheimer heeft onder
dergelijke atmosferische omstandigheden weinig of geen expressie. Een wat oudere tint
bentheimer, meer botergeel dus, kan nog veel verbeteren aan het stadsbeeld. Dat geldt ook voor
enige nuancering in het grachtengroen, dat nu wel erg monotoon is geworden.
Vincent van Rossem
(Uit: Binnenstad 218, oktober 2006)
Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.
Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.
Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.