![]() |
![]() |
Oude en nieuwe toestand Vijzelstraat 121-131 |
Na de verbreding van de Vijzelstraat en de grootschalige nieuwbouw aan de westkant,
waarvan het bankgebouw van Duintjer de laatste exponent is, is er lang vrij weinig gebeurd.
De oostkant stond er weinig florissant bij en de onrust over wat er aan die kant zou kunnen
gebeuren groeide. Gelukkig bleef het niet bij onrust maar werd ook daadwerkelijk actie
ondernomen. In 1995 kon het Wijkcentrum d’Oude Stadt met medewerking van de
Amsterdamse Raad voor de Stadsontwikkeling, de Amsterdamse Raad voor de
Monumentenzorg, het gemeentelijke Bureau Monumentenzorg, de Vereniging Vrienden van
de Amsterdamse Binnenstad en het Genootschap Amstelodamum de nota De Vijzelroute
uitgeven. In die nota werd op voorbeeldige wijze de situatie geanalyseerd, uitmondend in een
reeks van aanbevelingen. Dat bleek uitstekend te werken, want een jaar later kwam er een
publicatie uit van de toenmalige Dienst Binnenstad getiteld Spelregels Vijzelstraat /
Vijzelgracht, die goed aansloot op de eerdere nota. De eendrachtige samenwerking van velen
bij het maken van het eerste rapport was kennelijk goed overgekomen.
Dat wil niet zeggen dat alles nu verder vlekkeloos verliep, maar de basis was gelegd.
![]() |
![]() |
De Vijzelstraat | Albus Grand Hotel, Vijzelstraat 47, steekt torenhoog uit boven de omringende bebouwing. |
Wanneer we wat de laatste jaren is gerealiseerd de revue laten passeren is de oogst wisselend.
Aan het begin van de straat kreeg de nieuwe bioscoop Pathé De Munt een binnen onze
vereniging niet onomstreden gevel van de bekende Franse architect Christian de Porzamparc.
Het zou interessant zijn daarover eens de mening van een breed publiek te horen. Helaas bleef
het complex van Aurora Kontakt in hetzelfde blok ongewijzigd.
In zijn huidige staat kan het
zonder overdrijving een schandvlek voor de straat worden genoemd.
In het volgende blok heeft Dik Smeding de kans gekregen het Albus Grand Hotel op nummer
47 te realiseren. Dat gebouw voldoet duidelijk niet aan onze criteria, zowel door zijn hoogte
als door zijn vorm. Hoe dit door de welstandscommissie is gekomen blijft een raadsel.
De nieuwe onderpui van nummer 71, die een niet onaardige pui in de stijl van de
Amsterdamse School vervangt, vormt een tussencategorie. Er is veel zorg aan besteed en in
de tamelijk slecht onderhouden en door niet-passende reclame ontsierde gevelrij is het een
verademing. Helaas past de pui qua stijl niet goed bij de gevel daarboven. Bovendien moest er
een zelfstandige toegang naar de bovenwoningen komen waardoor de nieuwe indeling niet
meer correspondeert met de bovenverdiepingen.
Naast het hoekpand op de Keizersgracht stond op nummer 83 een heel interessant kleiner
pand al jaren op instorten. Daar wordt nu gewerkt aan een totale renovatie, waarbij een
verdieping wordt toegevoegd. Dat kan hier heel goed en de situatie wordt sterk verbeterd.
Op de noordelijke hoek van de Kerkstraat staat een aantal panden al jaren op restauratie te
wachten. Daarvoor is nu een ingenieus plan gemaakt waarin het totale complex in zijn geheel
opnieuw wordt ingericht met behoud van de straatgevels. Zie de hier gereproduceerde
tekeningen. Enkele kanttekeningen: het dakterras boven nummer 105 vinden wij niet
toelaatbaar en dat boven nummer 109 kan een wat betere vorm krijgen. Om de hoek in de
Kerkstraat staat op nummer 245 een vrij laag pand. Daarachter zijn het hekwerk van het
terras, dat in het midden verschillende woningen ontsluit, en de centrale liftkoker heel goed
zichtbaar. Hier moet je serieus kijken of het kleine pand niet verhoogd kan worden door er
een verdieping tussen te voegen, in deze situatie lijkt dat toch een harmonischer beeld op te
leveren. Het gaat hier overigens niet om een monument.
Tenslotte het nieuwe gat aan de Vijzelstraat. Door het architectenbureau Rappange &
Partners, ook de architect van het voorgaande project, is voor de nummers 121 tot en met 131
een nieuwbouwplan ontwikkeld dat nauw aansluit bij wat er oorspronkelijk stond. De
belangrijkste kwaliteiten van de bestaande bebouwing waren hun kleinschaligheid en
diversiteit. En hoewel de bebouwing over de hele lijn met een verdieping wordt verhoogd
blijven die kwaliteiten in de nieuwbouw bestaan.
De nummers 133, 135 en 137 en het aansluitende Prinsengracht 955 worden gerestaureerd.
Het bestaande beeld blijft hier dus geheel bewaard. Ook voor 121 tot en met 131 blijft het
gevelbeeld in belangrijke mate gehandhaafd. Er wordt een verdieping toegevoegd, waarbij de
panden min of meer dezelfde hoogte krijgen. Het bestaande verschil in vormgeving wordt
echter zorgvuldig teruggebracht en de gevelwand houdt een nadrukkelijk verticale geleding en
een pandsgewijze differentiatie. Zie daarvoor de tekeningen. De breedte van de Vijzelstraat
verdraagt de verhoging heel goed. In dit plan heeft de architect geprobeerd een economisch
uitvoerbaar plan te maken zonder tekort te doen aan de bestaande karakteristiek. Dat hij
daarbij een groot deel van zijn ontwerpvrijheid heeft moeten inleveren spreekt voor zich.
Maar juist in deze situatie, waar het enorme sterk horizontaal gelede gebouw van Duintjer zo
beeldverstorend is, is het behoud van het resterende deel van de bestaande karakteristiek van
het grootste gewicht. Met dit plan is dat goed gelukt, de architect kan er tevreden over zijn.
Het lijkt erop dat de Vijzelstraat inderdaad in de lift zit. Daarbij is natuurlijk de nieuwe
functie van het gebouw van De Bazel ook van groot belang. De toekomst van het
bankgebouw tussen de Keizersgracht en de Prinsengracht is ongewis, maar veel kans op een
structurele verbetering lijkt er niet te zijn.
En tenslotte de Vijzelgracht. De vormgeving van het station voor de Noord-Zuidlijn is een punt van grote zorg. Wat er nu bekend is lijkt niet te passen in het historische stadsbeeld. Dat geldt met name voor de noordelijke uitgang voor het Maison Descartes. De situatie aan de Weteringschans is wat minder gevoelig, maar ook daar is natuurlijk een harmonische inpassing noodzakelijk.
Herman Pinkse
(Uit: Binnenstad 208, november 2004)
Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.
Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.
Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.