50-jarig bestaan Bureau Monumentenzorg in Amsterdam

Gelukwens

Het Huis met de Hoofden op Keizersgracht 123, waar het Bureau Monumenten & Archeologie is gehuisvest.

Het gemeentelijk bureau Monumentenzorg, vroeger BMZ, nu uitgebreid tot bMA, monumenten en archeologie, herdenkt in 2004 zijn 50-jarig bestaan als zelfstandig onderdeel van het gemeentelijk apparaat. Onze vereniging wenst Jan van Niekerk en zijn medewerkers (m/v) van harte geluk met het bereiken, en meer nog, het passeren van deze mijlpaal.

Moge het ook een grenspaal zijn, halverwege de weg van de krottoestanden en stutten van de jaren vijftig naar een niet alleen op papier, maar ook in de dagelijkse bouwpraktijk beschermd stadsgezicht. ‘Grenspaal’, dat is de naam van het uit natuurstenen bouwfragmenten samengestelde gedenkteken op de Sint Antoniessluis waarop de tekst staat; “Tot hier verdween het oude stadspatroon / van hier begon de stadsvernieuwing in deze buurt”. Noordwaarts zie je vanaf die plek het door de groene Nemo-neus en de Labouchère-hoogbouw geschoffeerde uitzicht over de Oude Schans, naar het zuiden de Stopera, ook al geen hoogtepunt van 20ste-eeuwse architectuur, aan de oostzijde de nieuwe Hogeschool voor de Kunsten, kolossaler en nadrukkelijker nog dan het allerwegen verfoeide Maupoleum dat langs de Jodenbreestraat van 1971 tot 1995 het stadsbeeld heeft ontsierd. Kijkt de wandelaar naar het westen, dan ziet hij tot zijn vreugde een grens van de oude stad; een bescheiden hoekpand naar de Kromboomsloot, twee klokgevelhuizen, die het gevecht om de Nieuwmarktbuurt overleefd hebben, drie naar archiefgegevens en gedeeltelijk met historisch materiaal herbouwde panden, dan het herbouwde leprozenpoortje, met mooi beeldhouwwerk door Henri van Haaren, daarnaast het moderne hoekpand van de Sint Antoniesbreestraat door Theo Bosch. Stadsvernieuwing in de beste zin is het licht schelpvormige Zuiderkerkhof langs de zijgevel van de Zuiderkerk aan de voet van de glorieuze toren. Het herbouwde Zuiderkerkhofspoortje sluit het plein af, aan de overzijde van de Sint Antoniesbreestraat verrijst het statige, zwaar omstreden Huis de Pinto. Weinig straten in de oude stad vertolken zo duidelijk het contrast tussen stadsvernieling en stadsvernieuwing als de route van het Weesperplein naar de Nieuwmarkt. Je zou de rol van de monumentenzorg binnen het beschermde stadsgezicht kunnen vergelijken met de handen van een juwelier die de edelstenen van verdofte sieraden in een nieuwe zetting vat. De uitdrukking ‘in oude luister hersteld’ is door veelvuldig en vaak onterecht gebruik zelf afgesleten tot een cliché, maar rondom de Sint Antoniessluis zijn de woorden nog bruikbaar.
Vandaar onze gelukwens!

Geurt Brinkgreve

(Uit: Binnenstad 204, maart 2004.)