Het Meerhuizenplein in een nieuwe gedaante

Gezicht op het Meerhuizenplein vanuit de Meerhuizenstraat.

Wat verscholen voor wie niet in deze buurt woont, ligt vlak achter de bebouwing aan de noordkant van de Vrijheidslaan het Meerhuizenplein. Vanaf de Vrijheidslaan kom je door de het korte stukje van de Kromme Mijdrechtstraat op het plein. De toegang tot het plein is bijzonder, want aan de Vrijheidslaan, de Kromme Mijdrechtstraat en, net om de hoek, aan het Meerhuizenplein staat een complex van Michel de Klerk.

Het is gebouwd in 1923 en moet dus (bijna) zijn laatste project zijn geweest. Aan de Vrijheidslaan is er veel veranderd aan het complex, maar juist bij de Kromme Mijdrechtstraat is het in de 90’er jaren in zijn oude glorie hersteld. Zie daarvoor het Handboek Renovatie Gordel 20-40, aanbevolen lectuur voor wie nog niet mocht weten hoeveel moois er buiten de binnenstad is te vinden. En natuurlijk voor wie is geïnteresseerd is in de restauratieproblematiek van nieuwe monumenten.
Als je die monumentale toegang doorgaat zie je eerst aan de overkant een fraai schoolgebouw van architect Lansdorp uit de 20’er jaren. Maar wanneer je vervolgens bij het plein komt, en het blikveld verbreedt zich, onderga je een bijzondere ervaring, want dat gebouw wordt niet meer geflankeerd door bebouwing uit diezelfde periode, maar door kort geleden gereedgekomen nieuwbouw van Liesbeth van der Pol.

Het Meerhuizenplein

In deze ‘historische’ omgeving heeft Liesbeth van der Pol in opdracht van het Woningbedrijf Amsterdam 105 woningen gebouwd, 34 huurwoningen en 71 koopwoningen. Ik citeer wat er in de planpresentatie wordt gezegd: “Met dit project hebben wij geprobeerd met het grootst mogelijke respect voor de bestaande omgeving gebouwen te maken die niet onderdoen voor de Amsterdamse School, zich niet schamen voor hun moderniteit en die woningen bevatten die aan alle eisen van deze tijd voldoen”. Wanneer je het resultaat ziet kun je alleen maar zeggen dat de poging is geslaagd, en meer dan dat. Er is geen twijfel mogelijk dat het om nieuwbouw gaat en tegelijk voegt die nieuwbouw zich buitengewoon mooi in zijn omgeving. De aansluiting op de school van Lansdorp is perfect, mooier dan hij ooit is geweest. De rondingen van De Klerk komen terug in de gebogen metselwerkvlakken van de wat meer verticaal geordende gevels aan het plein en de Korte Meerhuizenstraat. Voor de gevels haaks daarop is juist gekozen voor een sterke horizontale geleding, met een raamindeling die onmiddellijk associaties oproept met de Amsterdamse School. Hoe goed dat is gedaan valt vooral aan het Borssenburgplein op, waar je naast de gevel van Van der Pol een iets ouder nieuwbouwproject ziet.
De poort in de Meerhuizenstraat biedt vanaf het plein een goed zicht op de karakteristieke gevels van de woningen van Margaret Staal-Kropholler aan de Holendrechtstraat. Het contrast tussen de strakke omlijsting van de poort en de plastische vormgeving van die gevels is heel boeiend. Staande in de Holendrechtstraat kijk je door de poort over het plein de hele Meerhuizenstraat af en zie je tegelijk twee markante torentjes aan weerszijden van de poortbebouwing.
En, tenslotte, het Meerhuizenplein is (weer) een plein geworden waar volwassenen en kinderen zich heel prettig voelen. Dat is iets wat je bij een bezoek direct opvalt.

Op één punt is er toch iets misgegaan, niet in de vormgeving maar in de sfeer van het beheer. De woningen aan de Uithoornstraat hebben voortuintjes, die door een laag muurtje van de straat zijn gescheiden. Sommige bewoners hebben het helaas nodig gevonden daarop nog een lelijk hek te plaatsen en zelfs zijn er enkele gammaschuttingen ter afscheiding van de buren geplaatst. Daarmee wordt het straatbeeld grondig verknoeid. Daaraan zal het stadsdeel of de beheerder nog wat moeten doen.
Wie wil zien wat goede vernieuwing is, moet op het Meerhuizenplein gaan kijken. Je wordt er vrolijk van.

Herman Pinkse

(Uit: Binnenstad 199, april 2003.)