De boeddhistische tempel op de Zeedijk

Boeddha: opvallende vreemdeling op de dijk

Sinds H.M. de koningin in september 2000 de Boeddhistische tempel aan de Zeedijk opende, maakt dat wonderlijke niet-Europese gebouw deel uit van het Amsterdamse stadsbeeld, en van de Amsterdamse geschiedenis. (Zie: vreemde eenden in de bijt.)

De boeddhistische tempel op de Zeedijk

Als monumentje op de lange weg naar levensbeschouwelijke tolerantie hoort het in een reeks die begint met het militante opschrift op het koorhek van de Oude Kerk over het 'misbruik in Gods kerk' dat in 1578 werd afgeschaft – een aanprijzing van de beeldenstorm. De volgende fase wordt vertegenwoordigd door het intieme schuilkerkje "Onze Lieve Heer op Zolder". Katholieke kerken – staties genoemd – mochten van de straat af niet herkenbaar zijn, al werd hun bestaan (tegen betaling) getolereerd. Voor de 'Joodse natie' golden die beperkingen niet, zie de synagogen aan het Jonas Daniel Meyerplein. De St. Nicolaas aan de Prins Hendrikkade demonstreert met barokke triomfantelijkheid de R.K.-emancipatie. In de 21-ste eeuw is de wind weer gedraaid, de christelijke kerken lopen leeg, moskeeën worden vernietigd, en terwijl de Chinese regering het Boeddhisme blijft vervolgen, opent de Nederlandse koningin een Boeddhistische tempel. NRC-Handelsblad publiceerde bij die gelegenheid een speciaal katern waaruit wij enkele gegevens overnemen. De He Hwa-tempel, is de eerste tempel in Europa die in Chinese trant werd gebouwd. Opdrachtgever was de Taiwanese Fu Guang Shau-orde. De buurwoningen links en rechts behoren bij de tempel, deze moeten een overgang vormen tussen het Chinese en het Nederlandse vormgevoel. De tempelzaal ligt hoger dan de straat, daar staat het uit Taiwan afkomstige beeld. Bij de Boeddhistische Unie Nederland (BUN) zijn 29 groeperingen aangesloten, samen met rond 125.000 deelnemers, de kring sympathisanten meegerekend, komt het getal op 480.000, waarvan meer dan de helft Nederlanders. In 1950 beschreef de filosoof en antropoloog Claude Levi Strauss zijn gedachten bij een bezoek aan een Boeddhistische tempel in het Bengaalse Chittagong aldus: "Tussen deze cultus en mij bestond geen misverstand. Hier betrof het geen buigen voor een afgodsbeeld of het aanbidden van een zogenaamd bovennatuurlijke orde; dit was slechts hulde brengen aan een ingrijpende gedachte waartoe een denker, of de samenleving die zijn legende in leven riep, vijfentwintig eeuwen geleden gekomen is, en waaraan mijn cultuur slechts kon bijdragen door haar te bevestigen."
Dat citaat lijkt ons een waardige introductie van de tempel aan de Zeedijk.

Geurt Brinkgreve

(Uit: Binnenstad 188, mei 2001.)