Dubbeltjes op hun kant

Het Huis De Pinto wordt overgedragen aan het AMF

Het Amsterdams Monumenten Fonds (AMF) heeft, ter gelegenheid van de aankoop van het huis De Pinto, een nummer van zijn periodiek 'Amsterdams Monumenten Nieuws' gewijd aan de strijd om de structuur van de Nieuwmarktbuurt, vroeger de Lastage genoemd.

Volgens het in 1953 vastgestelde "wederopbouwplan" moest daar een brede verkeersweg doorheen lopen, aansluitend aan de verbrede Jodenbreestraat en Weesperstraat. Het tracé van de in uitvoering zijnde metro-oostlijn maakte van die geprojecteerde sloopzone gebruik. Tegen de omvangrijke sloopoperatie bestond van vele kanten bezwaar. Op 5 januari 1972 kwam in de gemeenteraad een motie van het raadslid Pais (VVD) in behandeling, waarin werd voorgesteld om, bij de herbouw van de buurt na de metro-aanleg, de historische stratenstructuur te volgen, dus geen brede verkeersweg. Het College hield vast aan het twintig jaar tevoren vastgestelde plan en werd daarbij gesteund door de Kamer van Koophandel, de vakbonden en de winkeliersvereniging Kalverstraat-Heiligeweg. Daarachter stond het machtige apparaat van de Dienst Publieke Werken (P.W.). Voor P.W. was het een prestigezaak. Actiegroepen en heemschutters hebben zich niet te bemoeien met door de daartoe aangestelde experts ontworpen projecten.
Het was, zo schrijft Auke Bijlsma in de AMF-publicatie, een zenuwachtige sfeer in de raadzaal. "Halverwege de avond werd een D66-raadslid (tegen de weg) die griep had met aspirientjes opgeknapt en per taxi aangevoerd. Het VVD-raadslid Goekoop stond met het klamme zweet op zijn voorhoofd aan de telefoon, omdat zijn vrouw op bevallen stond. We bezwoeren hem om nog een paar minuten te blijven tot de hoofdelijke stemming die even over middernacht plaatsvond. Resultaat: de motie-Pais werd aangenomen met 22 tegen 21 stemmen. Drie uur later werd de baby geboren."
Iets dergelijks gebeurde op de avondzitting van de Raad op 8 juli 1964. Wethouder Den Uyl verdedigde het voorstel van Burgemeester en Wethouders om aan het College de bevoegdheid te geven tot vrijstelling van de bepaling dat de open erven in de z.g. keurblokken moesten worden aangelegd en onderhouden als tuin. Iedereen begreep dat door de vrijstellingsbevoegdheid de deur zou worden opengezet voor vrij parkeren op de groene binnenruimten. R.J. de Wit (PvdA) en drie andere raadsleden dienden een motie in om dat te beletten. Die motie werd met één stem meerderheid aangenomen, tot woede van Den Uyl.
Onze lezers weten dat nog altijd strijd moet worden gevoerd voor het behoud van de grachtentuinen, maar zonder die ene stem meerderheid was deze strijd bij voorbaat verloren geweest. De Nieuwmarktbuurt zou er uitgezien hebben als de Weesperstraat zonder die ene stem méér voor de motie-Pais. Dubbeltjes op hun kant.

Geurt Brinkgreve

(Uit: Binnenstad 173, november 1998.)