Herengracht 531-537

Een aanvraag monumentenvergunning

Het gebouw Herengracht 531-537, in het blok tussen de Vijzelstraat en het Thorbeckeplein, is nog algemeen bekend als het Bevolkingsregister, al heeft het die bestemming verloren, toen het Grondbedrijf het zonder condities ten aanzien van behoud verkocht aan de projectontwikkelaar De Purmer, in het kader van een ruiltransactie, waarbij de voormalige kerk "de Kloof" aan de Kloveniersburgwal in gemeentebezit kwam. Het rechterdeel, de nrs. 535-537, werd in 1902 gebouwd door de architect J.P.H, de Man voor de Incassobank. Vier jaar later volgt de uitbreiding met nr. 533 naar ontwerp van H.A.J. Baanders, in 1915 werd ook nr. 531 bij het complex getrokken. Zo ontstond een groot asymmetrisch bankgebouw van heel wat mindere allure dan de 17de- en 18de-eeuwse belendingen, maar toch nog, door zijn zorgvuldige detaillering,redelijk passend in de fraaie gevelwand van het blok.

Ook als voorbeeld van de functieveranderingvan de deftige woonhuizen in het begin van deze eeuw, waarbij duidelijk nog geprobeerd werd het stadsbeeld zo min mogelijk te verstoren, is het een waardevol gebouw. Op aandrang van onder meer de Amsterdamse Raad voor de Monumentenzorg om het onder bescherming van de Monumentenwet te brengen werd het opgenomen in de gemeentelijke monumentenlijst. Dat blokkeerde voor de toekomstige bestemming, het kantoor van een grote Belgische bank, de kans op sloping en totale nieuwbouw. De voorbereiding van een verbouwingsplan begon daarom met een aanvraag monumentenvergunning, waarbij de hierbij afgebeelde tekeningen oude en nieuwe toestand ter inzage waren gelegd. Onze vereniging was één van de bezwaarmakende instanties, onder verwijzing naar de nota "De vijfde gevel", waarin voor de betekenis van het dakenpanorama voor het stadsbeeld meer aandacht wordt gevraagd. Bescherming houdt niet op bij de gootlijst, ook de dakconstructie hoort erbij. Vervanging van het dak door een aan het grachtenbeeld wezensvreemde glazige opbouw, als een uit de bakvorm te hoog opgerezen taart, bekroond door een malle, aan één kant afgeschuinde toeter, verdient geen monumentenvergunning.

Geurt Brinkgreve

(Uit: Binnenstad 165, sept. 1997.)