![]() |
Het gevelontwerp, rechts het Rembrandthuis. |
De Raad voor Cultuurbeheer en de Amsterdamse Raad voor de Monumentenzorg ondersteunden
dat verzoek. Het Bureau Monumentenzorg onderschreef de architectuur-historische en
vooral de stedebouwkundige betekenis van het Saskiahuis maar achtte de waarde
meer van lokale dan van nationale aard. Plaatsing op de gemeentelijke monumentenlijst
zou daarom voldoende zijn. Het gemeentebestuur nam die conclusie over.
Op 3 april 1995 volgde een informatie- en inspraakavond in de Zuiderkerk.
Deze was goed voorbereid: tekeningen van het bouwplan, uiteraard nog in
een stadium van voorbereiding, waren geëxposeerd en alle gevraagde
inlichtingen werden verstrekt. De hoofdzaak was dat van het Saskiahuis de gevels
zouden worden gerestaureerd en opnieuw ingevuld. Van de belending ter
linkerzijde van het Rembrandthuis zouden de gepleisterde 19de-eeuwse gevels
één pandbreedte "opschuiven"; in de zodoende ontstane ruimte kon een
uitbreiding van het Rembrandthuis komen. Daarvan was de gevel summier
aangeduid, maar die schets gaf geen aanleiding tot verontruste opmerkingen.
Een moeilijke opgave is die gevel zeker. Het huis, waar Rembrandt van 1639
tot 1658 woonde en werkte, dateert uit 1607. Circa 1660 werd het pand
gesplitst en kreeg het zijn klassicistische tympaan. Die tympaan werd
gehandhaafd, toen in 1907 de architect K.P.C, de Bazel de opdracht kreeg, de beide
verwaarloosde helften te herenigen en in te richten tot museum. Zijn opzet
was het gebouw zoveel mogelijk te reconstrueren in de toestand uit
Rembrandts dagen, maar het interieur ademt toch eerder de sfeer van De Bazel
dan van het midden der 17de eeuw. De gevel bood meer houvast, die is
nadrukkelijk historiserend behandeld, met reconstructie van kruiskozijnen,
glas-in-lood-ramen en luiken. Die restauratie-opvatting wordt nu streng
veroordeeld (de heilige bouwgeschiedenis!), maar het resultaat is in dit geval
overtuigend; het is een krachtige, karakteristieke gevel die in de verderop
rommelige gevelwand duidelijk aanwijst: hier is het huis van Rembrandt. Aan de
linkerzijde zijn nu de geornamenteerde stucgevels uit 1880 zes meter verder
herbouwd; een architectuur die tegenwoordig steeds meer wordt gewaardeerd
wegens haar sobere harmonie.
![]() |
Merk op hoe lelijk de omhoogklimmende zijkant van de nieuwbouw het 17de-eeuwse pand overschaduwt. |
Een extra complicatie bij het ontwerpen van de uitbreiding van het Rembrandthuis was de museale wens om zo
min mogelijk daglicht binnen te laten, met het oog op de gevoeligheid voor daglicht van het eeuwenoude papier van de etsen en tekeningen.
De invulgevel tussen het gereconstrueerde 17de-eeuwse gezicht van het Rembrandthuis rechts en het koel-deftige gezicht uit 1880 links hoeft
zijn geboortejaar niet te verbergen. Het is duidelijk een opgave van deze jaren. Wel mogen voorbijgangers en museumbezoekers verwachten
dat de gevel, waarin straks de ingang van het museum zijn plaats zal krijgen, met zijn buren in een redelijke verstandhouding zal
samenklinken. Dat is trouwens een eerste kwaliteitseis van elk gebouw in een waardevolle stedelijke omgeving. Het Welstandstoezicht heeft die
kwaliteitseis in de nota "De schoonheid van Amsterdam" in een reeks toetsingscriteria nader uitgewerkt. Bovendien besloot de
gemeenteraad onlangs in te stemmen met de aanwijzing van de binnenstad tot beschermd stadsgezicht, wat toch ook zekere verwachtingen wekt.
Het bouwplan, waarvan hier de gevel is afgebeeld, trekt zich van dat alles niets aan,
niet van de belendingen, niet van de verdere omgeving, niet van toetsingscriteria en niet
van een beschermd stadsgezicht.
Iedereen zal zich verheugen over de extra ruimte voor het Rembrandthuis om zijn
kostbare collectie beter te kunnen tonen. De betekenis van het met veel inspanning
bereikte behoud van de Jacot-gevels spreekt duidelijker dan ooit, nu aan de overzijde van
de Jodenbreestraat de Theaterschool is verrezen, die zich wat al te nadrukkelijk
manifesteert naast het oude sluiswachtershuisje. Realisering van het bouwplan voor de
invulgevel zal niet alleen het laatste restje vertrouwen in het gemeentelijke bouwbeleid teniet
doen, dat gebouw zal het Rembrandthuis in de gevelwand reduceren tot een ietwat
ridicuul aanhangsel van zijn eigen visueel lawaai.
Geurt Brinkgreve
(Uit: Binnenstad 164, juni 1997)
Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.
Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.
Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.