![]() |
De tot sloop veroordeelde gevelwand van de Vijzelstraat. |
Na de winkelcentra in de buitenwijken en verschuiving van het kantoren-zwaartepunt naar de
Ringweg, doet de middelpuntvliedende beweging zich nu gelden in de sector ontspanning en cultuur. De
Westergasfabriek is al een eerste stap, het plan "Cultuurcluster IJ-oever" een volgende, al duikt daar
het gevaar op dat instellingen die in het binnenstadsklimaat geworteld zijn, zoals de Centrale Openbare
Bibliotheek, weggezogen worden in de euforie van het grote-plannen-maken.
In dit kader is de bestemmingswijziging van het gebied tussen Tuschinski, de Vijzelstraat, de
Reguliersbreestraat en de Reguliersdwarsstraat van belang. Tot de bouw van Tuschinski, in 1921, was dat een
berucht buurtje van krotten en sloppen, de "Duivelshoek", ontstaan op het eind van de 16de eeuw
buiten de stadsmuren. Tuschinski en, in 1937, de Galeries Modernes hebben daarvan grote stukken
vervangen door grootschalige bedrijfsgebouwen met een nadrukkelijke eigen signatuur. Een jaar of vier
geleden werd een bestemmingsplan voorbereid voor het hele gebied van Tuschinski tot de
Vijzelstraat-Muntplein, het "Winkelcentrum Munt". De Galeries Modernes, nu Hema, zouden daarvoor worden
gesloopt. In 1993 lagen, vrijwel gelijktijdig, het ontwerp-bestemmingsplan en een bouwplan voor een
hotel in het volgende blok aan de Vijzelstraat ter visie. Dat hotel was wat de hoogte betreft nét binnen
de bestaande voorschriften toelaatbaar, maar het zou wel 6 tot 8 meter boven de belendingen uitste-
ken. Het advies van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg over het bestemmingsplan was zuinig.
Bepleit werd de maximum-hoogte te beperken tot 20 m en kwaliteitsregels voor de nieuwbouw te
stellen. Dat advies werd, evenals de bezwaarschriften van onze vereniging, van de tafel geveegd met de
opmerking dat de schaalvergroting een 'autonoom proces' zou zijn, "waarbij de bouwvolumina worden
aangepast aan de betekenis van de straat in de binnenstedelijke context". Volgens dat autonome proces
moest de oostzijde van de Vijzelgracht-Vijzelstraat hetzelfde gezicht krijgen als de grote blokken aan de
westzijde. Wat in die oostwand nog aanwezig is van de oudere bebouwing en de parcellering wordt dan
gedegradeerd tot hinderlijke obstakels voor de marktgerichte dynamiek.
De wind draaide echter. Een werkgroep werd gevormd op initiatief van het Wijkcentrum d'Oude
Stadt. Het uitgebrachte advies "De Vijzelroute, 3 straten naar een visie" bevat een stevig
geargumenteerd pleidooi voor herstel van de oostwand met zijn monumenten, parcellering en schaal. De
Dienst Ruimtelijke Ordening stelde "spelregels" voor dit gebied op die grotendeels de mening van
de werkgroep volgen. Het concept-bestemmingsplan Winkelcentrum Munt is ingetrokken, het bleek
financieel niet haalbaar. Een nieuwe gegadigde meldde zich: Pathé Cinemas. Westwaarts
aansluitend bij Tuschinski wordt nu een bioscopencomplex ontworpen van 13 zalen, ontsloten vanuit de
Vijzelstraat. Het Hema-gebouw wordt niet gesloopt, maar hersteld in zijn vroegere gedaante als Galeries
Modernes; beneden winkels, boven de zalen met een lagere maximumhoogte dan in het plan
Winkelcentrum Munt. Er komt geen parkeergarage, dat ging niet wegens de nu te handhaven oude bebouwing,
maar wel een ruime fietsenstalling. Dat zijn zonder meer winstpunten ten opzichte van het plan
Winkelcentrum Munt.
Gevaar voor het stadsbeeld dreigt alleen aan de zijde van de Vijzelstraat. Daar moet een 'royale
entree' komen met een grand café, en dat zou een gapend gat kunnen worden in het enige nog min of
meer gave stuk van de gevelwanden rondom het Muntplein.
Geurt Brinkgreve
(Uit: Binnenstad 156, februari 1996)
Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.
Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.
Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.