Amstelveld

Met schrik en verbazing namen de bewoners van het Amstelveld en omgeving begin februari 1993 kennis van de advertentie die in een aantal landelijke dagbladen verscheen.

Plaatje uit de krantenadvertentie laat zien dat het bouwplan geen rekening houdt met de omgeving.

Op een unieke lokatie aan de Kerkstraat 333-343 werd de 'Residence Amstelveld' aangeboden: acht fraaie appartementen en twee penthouses met parkeergarage in het souterrain. Over het Amstelveld is indertijd veel te doen geweest. Onlangs is het plein opnieuw ingericht. Door de inspanning van de gemeente en de buurtbewoners ligt het veld er nu mooier bij dan ooit. De kundig gerestaureerde Amstelkerk staat in een prachtige omgeving. De makelaar spreekt in zijn advertentie dan ook over een "prachtig idyllisch uitzicht over het Amstelveld".

Op de plek waar nu gebouwd zal gaan worden stonden sinds mensenheugenis alleen nog de onderstukken van de verdwenen huizen. De onderstukken werden, zoals gebruikelijk, als garage gebruikt. Nieuwbouw is dus winst, maar wat voor nieuwbouw?
Moet het echt zo hoog en zijn witte geglazuurde stenen op deze plaats wel verantwoord?
De voorzitter van het Welstandstoezicht wilde de pers (AT5, lokale televisie) niet te woord staan, want hij, de voorzitter, vond het mooi. De bewoners vinden het in ieder geval niet mooi. Praktisch binnen een dag zijn er 200 handtekeningen verzameld onder de direct omwonenden. De bezwaren betreffen de volgende punten:

• de vormgeving van het complex aan de Kerkstraat;
• de hoogte van het complex;
• de bebouwing in de binnentuin en de onzorgvuldige behandeling van een paar oude monumentale bomen.

De projectontwikkelaar heeft voor dit complex een nieuwe variant ontwikkeld om het te bouwen complex te vergroten. Bij de verkoop van twee panden aan de Keizersgracht zijn de tuinhuizen en de grond waarop de tuinhuizen stonden toegevoegd aan het complex aan de Kerkstraat. Onder de tuinhuizen zal de parkeergarage worden doorgetrokken. De damwand voor het gebouw en de kelder zal op ongeveer 50 cm van de stam van een van de bomen worden geslagen.
Omdat de bouwvergunning is verleend zonder dat er tegelijkertijd een kapvergunning voor de bomen is aangevraagd en bij realisering van het bouwplan de bomen in de tuinen geen enkele kans op overleving hebben, heeft op verzoek van de bewoners Stedelijk Beheer Sector Binnenstad (Technische ondersteuning) het werk stil laten leggen. Een onderzoeksbureau heeft opdracht gekregen, een onderzoek in te stellen bij de twee paardekastanjes op de bouwlocatie Kerkstraat 333-343.
Het concept-verslag is inmiddels binnen. De eerste boom heeft een redelijke conditie volgens de deskundigen en een stamomvang van 215 cm. De tweede boom op geringe afstand van een nieuwe gevel heeft zelfs een omvang van 245 cm. De kronen van de beide bomen raken elkaar. Door het afgraven van het puin is een bouwput ontstaan op minder dan 2 meter van de ene boom en van 3 meter van de andere boom. Beide bomen hebben een zeer intensief wortelpakket gevormd tot "70-cm-mv". De beworteling loopt door tot ver buiten de periferie van de kronen van de bomen. Een voorzichtige schatting leert dat 30 % van het wortelgestel is verwijderd of onherstelbaar is beschadigd. Ook van boom 2 is een flinke wortel afgescheurd tijdens de ontgravingswerkzaamheden.

Verwacht wordt wel dat de bomen de schade te boven kunnen komen, maar verdere schade aan de wortels is absoluut onaanvaardbaar. Inmiddels heeft de architect, wel wetende dat in 1993 zorgvuldig met de natuur moet worden omgesprongen, aangeboden, de bouw verder van de bomen af te realiseren. In een nieuw voorstel wordt voorgesteld, een afstand te bewaren van 5 meter van boom l aan de westzijde en aan de zuidzijde 6 meter. De architect heeft echter over het hoofd gezien dat aan de oostzijde de kroon en het wortelgestel van boom 2 zich reeds bevonden. Precies wordt voorgeschreven, hoe ook de bemaling van de bouwput zal moeten gebeuren. De methode die door de aannemer werd voorgesteld - afvoer van het door bronbemaling vrijkomende water door lozing in de binnentuin - zou tot het afsterven binnen een paar etmalen leiden. Ook de andere bomen, waaronder een inmiddels beroemde monumentale beuk, zouden ernstige hinder ondervinden. Ook de Bomenstichting in Utrecht heeft inmiddels een advies uitgebracht. Waarschijnlijk komt het met de bomen nog wel goed.
De visuele aantasting van het Amstelveld is daarmee nog niet van de baan. Het dringende beroep dat o.a. ook onze vereniging op 10 februari 1993 aan Burgemeester en Wethouders heeft gedaan om de "blijvende beschadiging" van het door anderen herstelde stadsbeeld te voorkomen, heeft nog niet tot resultaat geleid.
Mijns inziens dient een nieuw bouwplan, aangepast wat de diepte betreft in verband met het handhaven van de bomen, opnieuw ter visie te worden gelegd. Buurtbewoners en bewonderaars van de Amsterdamse binnenstad krijgen dan een tweede kans om te toetsen, of dit gebouwde de ontheffingen verdient die Burgemeester en Wethouders zo welwillend hebben verleend.
Tijdens een reportage van het lokale TV-station (AT5) zei de architect dat bij de grootschalige Amstelkerk niet onderdanig gebouwd hoefde te worden. In het bekende architectentaaltje meende hij dat de Amstelkerk om een grootschalig antwoord vroeg.

Nieuwe architectuur in de binnenstad moet niet contrasteren, maar dient zich te voegen in de bestaande structuren. De bomen aan de achterzijde zijn belangrijk, maar de voorkant aan het Amstelveld is zo mogelijk nóg belangrijker.

Frans Amende

(Uit: Binnenstad 139, april 1993)